Pasurinë e Sekuestruar e të Konfiskuar Kryesisht e Përbëjnë Lopët, Viçat e Kuajt

Një anektodë thotë se nëse dikush bën diçka ilegale, me siguri do të kapet dhe dënohet. Por në Kosovë kjo duket se vlen vetëm për bagëtitë që bartin mall pa kaluar në procedurat e rregullta doganore.

Të ardhurat nga krimi zakonisht ndërlidhen me vetura të shpejta, shtëpi të mëdha dhe stoli të çmueshme. Por autoritetet më shumë duket se janë koncentruar në konfiskimin dhe sekuestrimin e lopëve, dhive dhe kuajve. 

Togfjalëshi “lufta kundër krimit e korrupsionit” mund të jetë ndër shprehjet më të përdorura në fjalorin politik të vendit, por ai orientim kundërpeshohet keq nëse matet me mjetet që i janë kthyer arkës së shtetit nga konfiskimi dhe sekuestrimi i pasurisë së krijuar në mënyrë të paligjshme. 

Agjencia për Administrimin e Pasurisë së Sekuestruar ose të Konfiskuar ishte themeluar më 1 janar 2010, bazuar në ligjin përkatës të Kuvendit, por sipas zyrtarëve të saj ka filluar të punojë realisht vetëm kah vera 2011 dhe tani ka 17 anëtarë. 

Ajo funksionon në kuadër të Ministrisë së Drejtësisë, ka për detyrë të ruaj dhe administrojë pasurinë e sekuestruar ose të konfiskuar në bashkëpunim me prokuroritë, gjykatat, Këshillin e Pavarur për Miniera e Minerale (KPMM) si dhe Agjencinë e Ushqimit dhe Veterinës në Kosovë (AUV), përfshirë shitjen e kësaj pasurie, vlerësimin e saj etj. Agjencia ka një depo në Lipjan dhe një tjetër në Smrekonicë të Vushtrrisë, ku i mban pasuritë. 

Sipas një raporti që kjo agjenci ka lëshuar për Gazetën Jeta në Kosovë, vlera e përafërt e pasurive të administruara nga ana e saj kapë shifrën 261,210.96 euro, me 1,720.00 për vitin 2010, 73,882.66 për 2011 dhe 186,107.30 për 2012. Deri më 30 prill 2012, sipas saj, kishte pasur 36 vendime për sekuestrim ose konfiskim nga organet kompetente – 7 nga gjykatat, 1 nga prokuroritë, 21 nga AVU dhe 7 nga KPMM.  (Shih dokumentin 1)

Deri më tash ajo ka realizuar 111,63.62 euro të hyra për buxhetin e Kosovës përmes shitjes së pasurisë në ankande dhe kalimit të depozitave, të sekuestruara ose konfiskuara si kesh dhe të mbajtura në Bankën Qendrore të Kosovës, në buxhet. 

Por në gjithsej 18 ankande dhe oferta për procedura të përshpejtuara të shitjes, të publikuara në faqen e saj zyrtare deri të premten, flitet vetëm për pasuri të llojit të bagëtive. (Shih dokumentin 2 dhe 3).

Disa nga to bëjnë fjalë për një kali me samar 290 euro, kali të racës së përzier, mish i freskët demi – 3 euro për kilogram, mish gjedhi me kocka, lopë e llojit semental dhe meleze ose 32 krerë dhi. 

Të drejtë blerje, sipas shpalljeve, kanë të gjithë personat fizikë dhe juridikë me të parët që duhet të marrin me vete certifikatën e regjistrimit të biznesit kurse të dytët kopjen e letërnjoftimit personal.

Çmimi me të cilin del në ankand një kilogram mish është zakonisht përgjysmë më i lirë sesa mesatarja e atij që ofrohet në treg. Përderisa në ankandin e agjencisë një kilogrami mish i është caktuar vlera 2. 65 euro ose varësisht nga lloji më së shumti 3.00 euro, në treg një kg mish lope është prej 6 deri në shtatë euro.

Zhavorr i sekuestruar

Mishi dhe bagëtitë janë dërguar nga AUV në këtë agjenci administruese dhe atyre zakonisht nuk u dihen pronarët origjinalë pasi kafshët janë zënë duke kontrabanduar mallra në rajone kufitare – praktikë e shpeshtë që përdoret për t’i ikur taksave. 

Megjithatë, kryeshefi i kësaj agjencie Rrahim Rama thotë se rastet e sekuestrimeve dhe konfiskimeve e që janë vënë nën administrimin e saj kanë shënuar 77 për qind rritje më 2012. 

Ai ka shtuar se tani nën administrimin e agjencisë përveç bagëtive dhe parave kesh që janë sekuestruar në raste të dyshimta të shpëlarjes, ka edhe vetura të sekuestruara, kamionë, zhavorr, ari etj. 

“Duhet ta bëjmë të qartë se ne nuk mund të vendosim për shitje përpara se të merret vendimi nga organi përkatës kompetent. U bëjmë thirrje këtyre organeve të bashkëpunojnë me agjencinë dhe të përcjellin rastet e sekuestrimit dhe të konfiskimit, bazuar në ligj”, thotë Rama për Gazetën Jeta në Kosovë. 

“Me konfiskimin e pasurisë, luftimi i krimit do të jetë shumë më efikas”, shton ai. “Shifrat tona nuk tregojnë sesa ka sekuestrime dhe konfiskime, por vetëm sa janë nën administrimin tonë. Por të gjitha konfiskimet e sekuestrimet ata janë të obliguar t’i sjellin këtu, me ligj”.

Rama thotë se, megjithatë, fakti që agjencia funksionon brenda Ministrisë së Drejtësisë nuk e pengon pavarësinë e saj. “Unë i raportoj ministrit vetëm dy herë në vit, mirëpo kemi marrë shpesh ndihmesë dhe të qenit këtu na ndihmon edhe në aspektin infrastrukturor”.

Në një raport të saj të vitit 2011, lëvizja FOL e kishte quajtur dukurinë e sekuestrimit të kufizuar kryesisht në bagëti si qesharake. 

“Është e qartë se në rastin e Kosovës konfiskimi i pasurisë mund të ndeshë interesat personale ekonomike të shumë politikanëve e zyrtarëve të lartë”, thotë drejtuesi i lëvizjes, Petrit Zogaj, për Gazetën Jeta në Kosovë. “Po të ndiqeshin e tu sekuestrohej pasuria, ndoshta arka e shtetit do të mbushej”. 

Zogaj thotë se po ashtu futja prapa grilave e kriminelëve nuk mund të jetë objektivi kryesor pasi, sipas tij, drejtësia e vërtetë në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar arrihet kur të dënuarve shteti ua konfiskon pasurinë që e kanë fituar në mënyrë të paligjshme.

Mirëpo dënimet e mëdha të kësaj natyre nuk kanë çuar në konfiskim të pasurive. 

I këtillë është rasti i Qamil Shabanit nga Ferizaj. Prej nëntorit të vitit 2009, Gjykata Supreme kishte konfirmuar aktgjykimin e Gjykatës së Qarkut me të cilin Shabani ishte dënuar me 15 vjet burgim dhe 100 mijë euro gjobë për prodhimin e paautorizuar të narkotikëve. Gjoba nuk është ekzekutuar asnjëherë megjithëse kanë kaluar gati tri vjet. 

Shabani së bashku me 8 persona të tjerë ishin akuzuar për trafikimin e rreth 130 kg heroine nëpër vende të Europës. Aktgjykimi ishte konfirmuar edhe në shkallën e tretë dhe sipas avokatit të tij, Fazli Balaj, Shabani tashmë po vuan dënimin në burg por mjetet nuk do t’i paguajë. 

“Është dënuar me 100 mijë euro por ato nuk janë ekzekutuar ndonjëherë dhe në përgjithësi kështu shkon me dënimet e mëdha. Zakonisht nuk mund të ekzekutohen”, tha Balaj.

Balaj shton se shumica e të dënuarve zakonisht “zgjedhin që tu shtohet dënimi me burg që të mos i paguajnë gjobat”. 

Një ligj ose pako ligjesh që e forcojnë konfiskimin e pasurisë e të cilin e kanë shumica e vendeve të rajonit ishte përmendur prej kryeministrit të vendit Hashim Thaçi më 2010 dhe ishte premtuar prej ministrit të drejtësisë Hajredin Kuçi për vitin 2011.

Kuçi thotë se tani është hartuar drafti i parë i ligjit anti-mafia.

“Besoj që deri në fund të muajit do ta procedoj në qeveri”, thotë Kuçi, për Gazetën JnK.

Ai tha se deri më tash sekuestrimi e konfiskimi i pasurisë është rregulluar me kodin penal. 

“Prandaj nuk ka pasur vakum ligjor, por unë kam qenë ithtar që kjo punë të rregullohet me ligj të veçantë”, tha Kuçi.

Kamion i sekuestruar

Gjatë vitit të kaluar, këtë nismë e kishte mbështetur edhe misioni europian për sundim të ligjit, EULEX.

Sipas kodit të procedurës penale, që është ende në fuqi, përkatësisht nenit 18, gjykatat e shkallës së parë vendosin për gjërat e konfiskuara. “Në qoftë se me aktgjykim shqiptohet dënim plotësues i konfiskimit të sendit, gjykata e cila ka shqiptuar dënimin në shkallë të parë vendos nëse do të shiten sendet e tilla sipas dispozitave të zbatueshme në procedurën e përmbarimit, do t’i dorëzohen muzeut kriminalistik, ndonjë institucioni tjetër apo të asgjësohen. Paratë e fituara nga shitja e sendeve të tilla derdhen në buxhet”.

Por me administrimin dhe shitjen e tyre tash duhet të merret Agjencia për Administrimin e Pasurisë së Sekuestruar ose të Konfiskuar.  

Më 14 korrik 2010, Kryeministri Hashim Thaçi kishte deklaruar se kishte iniciuar ligjin anti-mafia “në kuadër të angazhimeve për implementimin e plotë të kritereve demokratike si parakusht i domosdoshëm për t’u integruar në strukturat e Bashkimit Evropian, për të përmbushur të gjitha sfidat që dalin në angazhimet tona për Raportin e Progresit dhe për të dëshmuar edhe në praktikë angazhimet për sundimin e ligjit në Republikën e Kosovës”.

Të gjitha këto zotime deri më tash kanë rezultuar vetëm me 8 konfiskime të urdhëruara nga prokuroritë dhe gjykatat e të vëna nën administrim të agjencisë përkatëse. 

Kroacia, Shqipëria dhe Serbia në legjislaturën e tyre kanë të miratuar këtë pako ligjesh, me ligjin për konfiskim të pasurisë në mesin e tyre.

Kosova dhe Bosnjë e Hercegovina konsiderohen si të vetmet shtete në rajon që ende nuk e kanë miratuar pakon e ligjeve antimafia. 

Vërejtjet që i janë bërë projektligjit tani në procedurë nga organizatat joqeveritare kanë të bëjnë me atë se draftligji aktual nuk parasheh që të hetohet mënyra e krijimit të pasurisë pas periudhës 1999 dhe para miratimit të ligjit.

Por ndërkohë, gjatë draftimit të tij, është propozuar që të rregullohet që jo gjykata por personi i akuzuar të dëshmojë prejardhjen e pasurisë së konfiskuar ose sekuestruar – gjë që mund të lehtësojë lëndimin e të pasuruarve në kundërshtim me ligjin.